GİZLİ MÂBET - Ömer Seyfettin

Ömer Seyfettin dizisinin dördüncü kitabı olan “Gizli Mabet” te, yirmi hikâye bulunmaktadır.
Kitaba adını veren Gizli Mabet hikâyesinde, yazarın asıl hikâyecilik kudretini gösteren günlük hayattan alınmış realist, bazen mizaha kaçan bir eğilim vardır. Ayrıca bir fikri savunmak veya bazı kalıplaşmış düşünceleri yermek esas alınmıştır.
Bir Muhteri’de eski ve yeni anlayışlar karşılaştırılarak iktisat sorununa dikkat çekilir.
İroniyi ön plana alan, toplum hayatının cehalet, bönlük, cin, peri, evliya gibi yanlış inanışlar vb. taassuptan dolayı gülünçleşen, komikleşen toplumsal hayatın aksayan yönleri Kurbağa Duası, Keramet, Hafiften Bir Seda ve Nasıl Kurtarmış hikâyelerinde hicvedilir.
İlhamını halk kaynağından, tarihten ve sözlü edebiyatın ürünlerinden özellikle folklor ve halk efsanelerinden esinlendiği Çakmak, Külah, Bir Hayır, Düşünme Zamanı, Yüz Akı ve Deve hikâyelerinde gözlemlenir. Bu genel konular dışında Kurbağa Duası’nda ve Düşünme Zamanı’nda güncel sorunlara değinilmiştir. Ayrıca Deve’de öz kimliğini kaybedip başkasına benzemeye çalışanlar eleştirilir.

Cesaret’te mazi ve kahramanlık özlemi; Bir Kayışın Tesiri’nde Türklükten uzaklaşanların durumu dile getirilir. Herkesin İçtiği Su’da, yönetilen ile yönetenin arasındaki kopma, farklılaşma bir kinaye mesafesi içinde sembolik olarak verilir. Yazar bu hikâyeyi, eski bir Çin masalı olarak adlandırmıştır.
II. Meşrutiyet sonrasında fikrî ve siyasi yönelişlerdeki olumsuzluklar ve Efruz Bey tiplemesi örneği Tam Bir Görüşte sergilenir.
Koleksiyon’da, İstanbul’un sosyal çevresinde kadın, erkek, aşk, aile vb. kavramlarındaki eksik ve aksayan yönleri ile tasvir edilir. Uçurumun Kenarı, aslında bir iffet hikâyesidir.
İyi bir eğitim almış, önemli görevlerde bulunmuş ve zafiyetleri nedeniyle acınacak duruma düşmüş bir insanın şefkate olan ihtiyacı Şefkate İman’da vurgulanır.
Çevresinde namuslu adam ve yeni hayal anlayışına uygun, konusunu tarihten alan ideal tipinin yaratıldığı Diyet hikâyesinde görülür.